Synagoga ortodoksyjna
Została zbudowana w 1898 roku przez firmę Kollacsek i Wirth jako dwukondygnacyjny budynek bez wież, w stylu mauretańskim z kilkoma elementami orientalizującymi. Była ona wzorowana na projekcie synagogi w Tokaju. Z wyposażenia wnętrza, oprócz bimy, szczególnie cenna jest szafa ołtarzowa (hebr. aron ha-kodesz). Całe wnętrze zdobią wspaniałe ornamentalne malowidła, które pomimo znacznych zniszczeń budynku i bez późniejszych renowacji zachowały żywe kolory, wyrazistość i formę. Dosyć surowe neoromańsko-mauretańskie mury kryją w sobie prawdziwy skarb architektury synagogalnej. Synagoga ortodoksyjna pełniła swoją funkcję do 1942 roku. Wiosną i latem tego samego roku teren przylegający do synagogi stał się miejscem zbiórki preszowskich żydów bezpośrednio przed deportacją. To stąd strażnicy zabrali kilka tysięcy mieszkańców do transportów zmierzających do obozów koncentracyjnych. Podczas okupacji Preszowa niemiecka armia urządziła w synagodze stajnie i garaże. Po przeprowadzeniu niezbędnych remontów i uzupełnieniu wyposażenia, synagoga została uroczyście poświęcona w październiku 1948 roku. Bogato zdobione wnętrza z zachowanym inwentarzem należą do najciekawszych zabytków żydowskich na Słowacji, a w latach 1989–1990 żydzi z Los Angeles bezskutecznie próbowali je przejąć i przewieźć do USA. W sierpniu 1991 roku na dziedzińcu przed wejściem do synagogi, w obecności najwyższych słowackich urzędników państwowych, odsłonięto pomnik poświęcony pamięci ponad sześciu tysięcy ofiar Holokaustu z Preszowa i okolic.
Współczesność
Synagoga jest obecnie używana jako dom modlitwy. W galerii dla kobiet znajduje się tzw. kolekcja judaików Barkány’ego, ekspozycja Muzeum Kultury Żydowskiej. Synagoga jest częścią cennego kompleksu żydowskich instytucji (sala modlitewna, cheder, czyli szkoła żydowska, rabinat, rzeźnia rytualna), który gmina ortodoksyjna budowała od lat 80. XIX wieku za murami miasta.
Pobyt w Preszowie może być okazją do odwiedzenia wielu unikatowych zabytków. Należy do nich na przykład kościół katedralny św. Jana Chrzciciela, Muzeum Solivar, konkatedra św. Mikołaja, Brama św. Floriana, kościół św. Józefa, wieża ciśnień, kalwaria i wiele innych.
Więcej informacji na temat synagogi ortodoksyjnej w Preszowie na stronie Muzeum Kultury Żydowskiej.
