Galeria została założona w 1956 roku. Jest jedną z najstarszych galerii regionalnych na Słowacji. Działalność wystawienniczą zapoczątkowała w 1957 roku. Pierwotnie mieściła się w budynku dawnego kolegium ewangelickiego (które ma status narodowego zabytku kultury) w północnej części rynku. W 1981 roku uzyskała dwa zabytkowe obiekty, dawne kamienice (pierwotnie gotyckie, przebudowane w stylu renesansowym i barokowym) w miejskiej strefie zabytków, odrestaurowane na potrzeby galerii. W połowie lat 80. nabyła kolejny budynek w sąsiedztwie (przy ulicy Hlavnej 49), który po remoncie w latach 2015–2020 mieści stałą ekspozycję „Sztuka sakralna XV–XIX wieku”.
Swoje zbiory galeria budowała od podstaw, prowadząc własne badania i tworząc kolekcję, głównie poprzez dokonywanie zakupów. Obecnie posiada ponad 4500 dzieł malarskich, rysunków, rzeźb i grafik z okresu od XV do XX wieku. Koncentruje się głównie na północno-wschodniej Słowacji, ale poszukuje, nabywa i bada także prace artystów z całej wschodniej Słowacji, wybitnych przedstawicieli sztuki współczesnej i postaci związanych z regionem. Z kolekcji sztuki dawnej na uwagę zasługują niezwykłe zbiory ikon z XVI–XVIII wieku (najcenniejsza jest XVI–wieczna tempera na drewnie przedstawiająca św. Michała Archanioła), portretów z XVIII–XIX wieku (w tym kolekcja dzieł wybitnego środkowoeuropejskiego portrecisty Jána Rombauera) oraz kolekcja dzieł malarzy preszowskich z przełomu XIX i XX wieku oraz pierwszej połowy XX wieku (Max Kurth, Ernest Rákoši, Július Törok, Jozef Bendík). Szczególnie bogata jest kolekcja sztuki z drugiej połowy XX wieku. Zbiory są systematycznie uzupełniane o prace współczesnych twórców.
W galerii prezentowane są wystawy czasowe, ważne kolekcje sztuki dawnej i współczesnej oraz ekspozycja stała. Ponadto organizowane są wykłady, spotkania i rozmowy z twórcami, zajęcia dla dzieci, warsztaty i zajęcia edukacji plastycznej, wizyty studyjne, koncerty. Dodatkowo galeria prowadzi działalność klubową, świadczy doradztwo i konsultacje oraz służy pomocą metodyczną w zakresie sztuk plastycznych, kwerendy archiwalnej, współpracuje ze szkołami artystycznymi, uczelniami i innymi podmiotami działającymi w obszarze kultury. W kontekście sztuki współczesnej i zmiany podejścia w dziedzinie kultury instytucjonalnej i nieinstytucjonalnej, która zwłaszcza w słowackich realiach miała charakter nieuczestniczący, stara się poprzez aktywne uczestnictwo być łącznikiem w przenikaniu i interpretacji sztuki współczesnej, a także mapowaniu sceny regionalnej i ponadregionalnej.
