Zamek Kapuszański

Zamek Kapuszański wznosi się na wzgórzu Zámčisko nad miejscowością Kapušany niedaleko Preszowa.

Zamek ma status narodowego zabytku kultury. Znajduje się na wysokości 504 m n.p.m. w rezerwacie przyrody zajmującym powierzchnię 18,1 ha, z ważnym stanowiskiem botanicznym na skałach pochodzenia wulkanicznego. Przypuszcza się, że na jego terenie znajdowało się starożytne słowiańskie grodzisko.

Pełna przygód opowieść o słudze imieniem Kwaka

Nazwa zamku pochodzi od węgierskiego słowa kapu oznaczającego bramę. W przeszłości prowadził tędy główny szlak do Polski, o czym świadczy pobór myta udokumentowany w 1332 roku. Strategiczna lokalizacja wymagała zbudowania kamiennego zamku. Już w XIII wieku na wzgórzu znajdował się zamek królewski, zwany Maglovec lub Mogluch, od imienia jego właściciela Magloda, którego ród wymarł w 1300 roku. W 1315 roku zamek został zdobyty przez wojska królewskie po buncie kasztelana Henricha z Brezovicy, a kasztelan został uwięziony. Uwolnił go dopiero wierny sługa Kwaka. Dopuścił się podstępu, a następnie poświęcił się dla swojego pana i zajął jego miejsce w lochu. Kiedy odkryto fortel, Kwaka został okrutnie ukarany obcięciem obu rąk. Kasztelan nie zapomniał o lojalności sługi i w ramach rekompensaty podarował mu wioskę. Po ustąpieniu wojsk królewskich zniszczony zamek popadł w ruinę. W 1347 roku wzmiankowane jest jedynie miejsce zburzonego zamku (łac. locus castri). W późniejszym okresie właściciel tutejszych dóbr, Andrej de Koka, zbudował nowy zamek na istniejących ruinach. Wedle ówczesnych przekazów budowa zamku wymagała znacznych środków, 165 beczek wina i kilku tysięcy jaj. Zamek pełnił funkcję rezydencji mieszkalnej dla dworu, a później służył żołnierzom.

Burzliwa historia zamku

W 1440 roku król Władysław I Jagiellończyk podarował zamek szlachcicom ze wsi Rozhanovce, ale w 1464 roku jako właściciel jest już wzmiankowany niejaki Jan z Kapušan. Dokument z 1468 roku, w którym król Maciej Korwin nakazał miastom Koszyce, Bardejów i Preszów, aby pomogły Emerykowy Zapolyi w podboju Zamku Kapuszańskiego, wskazuje, że zamek był zajęty przez bratrzyków. Pod koniec XV wieku stał się on celem ataku ze strony polskich wojsk Jana Olbrachta. I to właśnie wtedy zamek został zniszczony, a w kolejnym stuleciu przebudowany i powiększony o dolny dziedziniec. Z czasem powstały też zabudowania gospodarcze, warsztaty rzemieślnicze i strażnica. Na przełomie XVI i XVII wieku właściciele przenieśli się do dworu we wsi Tulčík, a zamek zmienił swój charakter na refugialny (tzn. pełniący rolę schronienia). Na zamku działa straż zamkowa, a szlachta chroni się w nim tylko w wypadku zagrożenia. W 1686 roku, podczas powstania antyhabsburskiego, zamek został zajęty przez przywódcę kuruców, Imre Tököly’ego. W 1709 roku trafia w ręce Franciszka II Rakoczego, Telekessy zaś rozkazuje podpalić zamek. Zamek Kapuszański wraca w ręce rodziny Kapy w 1712 roku, a wdowa po Gabrielu z Kapušan, Eva Gergelaky, nakazuje jego odbudowę. Trzy lata później zamek zostaje spalony decyzją władz węgierskich, w obawie, że stanie się on ośrodkiem ruchu antyhabsburskiego.

Szczegółowe badania archeologiczne

Od tamtej pory zamek popadł w ruinę. W 1879 roku wciąż był jednak stosunkowo dobrze zachowany. Brakowało jedynie dachów (jak wynika z rysunków Miskovszkiego). W latach 1975–1976 na zamku trwały badania archeologiczne, a sam obiekt wpisano na listę narodowych zabytków kultury. W prace archeologiczne zaangażowany był rzymskokatolicki dziekan Juraj Macák. W 2012 roku, po prawie trzystu latach, rozpoczęto prace konserwatorskie i restauracyjne na zamku, w tym niezbędne badania archeologiczne i architektoniczno-historyczne, które trwają do dziś.

Obecnie zamek jest bardzo dobrze zachowaną ruiną, a ze wzgórza roztacza się wspaniały widok na Góry Slańskie, dolinę Sekčova i Wyżynę Ondawską.

Zamek chętnie odwiedzają rowerzyści i biegacze. Zwykle przybywają od strony Tulčíka i Fulianki.

 

Zamek Kapuszański leży na Szaryskim Szlaku Zamkowym. Będąc w okolicy, warto odwiedzić także inne zamki. Polecamy w szczególności: Zamek Szaryski, Zamek Solny, czyli Soľnohrad, Zamek Szebesz, Zamek Lipovský, Zamek w Zborovie, Zamek Plaveč, Zamek Kysak itd.

Fot. OOCR Region Šariš, Pierre Bona

Informácie

Urząd Gminy Kapušany
ul. Hlavná 104/6
080 12 Kapušany

Tel.: 051/7941 102
E-mail: kapusany@kapusany.sk

Zarządca zamku: Zdenko Petrásek – tel.: 0907 942 928

Aktualne informacje znajdziesz na stronie gminy: www.kapusany.sk/kapusiansky-hrad

Godziny otwarcia w sezonie letnim:
Poniedziałek: zamknięte
Wtorek – Piątek: 09:00 – 16:00
Sobota – Niedziela: 10:00 – 17:00

Godziny otwarcia w sezonie jesiennym:
Poniedziałek: zamknięte
Wtorek – Piątek: 10:00 – 15:00
Sobota – Niedziela: 11:00 – 16:00

W sezonie zimowym (od grudnia do marca) budynek administracyjny i wieża widokowa na Zamku Kapuszańskim są zamknięte. Teren zamku jest ogólnie dostępny.

Jak dotrzeć do zamku: Ze stacji kolejowej w Kapušanach (zielony szlak) należy iść drogą w kierunku centrum. Po kilkudziesięciu metrach, obok piekarni, należy skręcić w lewo w stronę torów kolejowych. Jeśli dojedziesz na miejsce autobusem lub samochodem, za kościołem św. Marcina skręć w lewo (jadąc od strony Bardejowa należy przed kościołem skręcić w prawo). Po kilku metrach dotrzesz do piekarni. Przejedź przez tory, a następnie jedź zielonym szlakiem, mijając tereny przemysłowe i boisko piłkarskie. Przejedź przez most nad potokiem Sekčov. Dotrzesz do parkingu, w pobliżu którego znajdują się dwie wiaty turystyczne. Z parkingu można dalej iść pieszo. Mało wymagająca trasa zaczyna się przy kapliczce u wylotu ulicy Lesnej. Prowadzi ona leśną ścieżką prosto do bramy zamku. Co odważniejsi mogą (na własne ryzyko) wybrać trudniejszą trasę. Zaczyna się ona na końcu ulicy Pod hradom, prowadzi przez strome zbocze i skałami. Szlak dochodzi do krzyża na łące pod zamkiem.

Z miejscowości Fintice: Wyrusz zielonym szlakiem, który znajduje się poniżej kamieniołomu Fintice. Trasa prowadzi po wzniesieniu i jest mniej wymagająca niż szlak ze wsi Kapušany. Orientacyjny czas przejścia: 90 minut (z postojem na przełęczy Kikapa, gdzie odpoczywają grzybiarze i przy źródełku poniżej wzgórza zamkowego). Pod zamkiem znajdują się sanitariaty (do wyboru „z epoki” i współczesne) i gustowny stojak na rowery. Od granicy lasu zaczyna się rezerwat, w którym obowiązuje trzeci stopień ochrony przyrody (a w niektórych lokalizacjach nawet piąty stopień). Należy poruszać się wyłącznie po wyznaczonych szlakach, nie zbierać owoców, grzybów i nie zrywać kwiatów. Wjazd do lasu samochodem lub innym pojazdem mechanicznym możliwy jest wyłącznie na za pozwoleniem wydanym przez Państwową Ochronę Przyrody (Štátna ochrana prírody, w skrócie ŠOPSR) i Lasy Państwowe (Lesy Slovenskej Republiky).

Zdieľať:

Mapa

Podujatia v regióne

Rodina, Tradície

piątek, 13 grudnia, 2024 - sobota, 14 grudnia, 2024

Kaštieľ Petrovany, Petrovany, Slovensko

Koncert, Tradície

piątek, 13 grudnia, 2024

Kaštieľ Petrovany, Petrovany, Slovensko

Rodina, Tradície

sobota, 7 grudnia, 2024

Fintice, Slovensko

Rodina, Hrad, Tradície

niedziela, 8 grudnia, 2024

Hrad Šariš, Veľký Šariš, Slovensko

Rodina, Tradície

niedziela, 8 grudnia, 2024

Kapušany, Slovensko