Mury miejskie w Preszowie

Mury miejskie, które w innych krajach europejskich były czymś bardzo typowym dla miast, w średniowiecznych Węgrzech powstawały w wolniejszym tempie. W 1351 roku król Ludwik Węgierski chciał zachęcić miasta do budowy murowanych fortyfikacji dekretem, który zwalniał takie miejsca (civitates muratae) z płacenia nowo ustanowionej dziewięciny. Do budowy murów miejskich w Preszowie Ludwik Węgierski zachęcał w taki sposób, że w 1374 roku przyznał lokalnej społeczności przywilej handlowania materiałami i wyrobami rzemieślniczymi, na wzór Budy. Król Zygmunt Luksemburski, a raczej jego kancelaria, w jednym z dokumentów określa tego rodzaju prace budowlane mianem ponownego założenia miasta.

Około drugiej połowy XIV wieku Preszów wybudował pas murów obronnych. Początkowo składały się one tylko z trzech ścian wzmocnionych dużymi barbakanami przy Górnej i Dolnej Bramie. Wewnętrzny mur posiadał obejście z otworami strzelniczymi, drugi mur był częścią parkanu, a trzeci stanowił zewnętrzną ścianę fosy. Po zachodniej stronie znajdowała się tzw. Mała Brama, prowadząca nad rzekę Torysę. W początkowej fazie budowy ostatnie słowo miał doświadczony mistrz, niejaki Ambroży z Diósgyör (obecnie część Miszkolca), którego do Preszowa wysłał król Ludwik Węgierski, życząc sobie, aby mieszkańcy nie budowali wież, lecz zostawili na nie miejsce. Mimo wspomnianych przywilejów, prace budowlane postępowały bardzo powoli. Dlatego też nowy władca, Zygmunt Luksemburski, nadał mieszczanom kolejne przywileje. Od 1404 roku mieszkańcy Preszowa mogli ciąć drewno, łamać kamień i wypalać wapno przeznaczone do budowy murów w dowolnym miejscu na ziemiach należących do króla, a od 1405 roku mieli im w tym pomagać mieszkańcy Wielkiego Szarysza. W tym czasie do istniejących murów dobudowano niższy mur (parkan). W 1433 roku kardynał Julianu zezwolił mieszkańcom na pracę w niedziele i święta. Zgodnie z ogólnym nakazem odbudowy i umacniania murów wydanym w 1435 roku, mury i fosa miejska w Preszowie zostały rozbudowane, a przy okazji zlikwidowano dwa młyny w zachodniej części miasta. Następnie miasto zostało powiększone w kierunku zachodnim o kolejne domy, a od południa w granicach miasta znalazł się średniowieczny szpital karmelitański, pierwotnie znajdujący się poza murami miejskimi. Prace postępowały bardzo powoli i budowę przyspieszyło dopiero zagrożenie ze strony wojsk husyckich. Ostatecznie budowa murów miejskich zakończyła się w połowie lat 30. XV wieku. W międzyczasie od strony zachodniej umocnienia trzeba było zburzyć, aby powstała nowa ulica (Jarkova) w miejscu dawnej fosy, a następnie odbudować nieco dalej.

Na początku XVI wieku w budowę murów miejskich zaangażował się także preszowski budowniczy imieniem Ján. Podobno zbudował bramę miejską, wieżę w północno-zachodniej części miasta i był zaangażowany w budowę zewnętrznego muru. Potężny potrójny pas murów z fosą został wzmocniony basztami. Pierwotny system fortyfikacji Preszowa składał się z dwóch pierścieni murów przeplatanych basztami, wieżami i fosą, którą w razie zagrożenia napełniano wodą z kanału Mlynský jarok. Zważywszy, że młyny istniały w Preszowie już w XIII wieku, nieistniejący Mlynský jarok i jego okolice można uznać za jedną z najstarszych części miasta. Kiedy w 1751 roku mury obronne przestały mieć znaczenie dla miasta, Maria Teresa nakazała ich rozbiórkę i przewiezienie broni do Koszyc. Od końca XVIII wieku bramy, baszty i mury stopniowo ustępowały miejsca nowym budynkom.

Jednakże, z różnych powodów, część miejskich fortyfikacji zachowała się do dziś.

Kumšt, czyli tzw. Baszta Wodna przy dzisiejszej ulicy Ku Kumštu. Od XVI wieku w podziemiach nieużywanej baszty znajdowało się oryginalne urządzenie do pompowania wody z kanału Mlynský jarok z systemem rozprowadzania po mieście drewnianymi rurami (tzw. machina hydraulica). System napędzany był końmi. Z czasem baszta popadła w ruinę, a następnie została odbudowana i w 1930 roku otwarto w niej Muzeum Żydowskie. Obecnie znajduje się tu depozyt jednego z tutejszych muzeów (Krajské múzeum).

Fosa miejska, która zachowała się wraz z częścią murów obronnych po wschodniej stronie miasta (poniżej alei Kmeťovo stromoradie) równolegle do ulicy Slovenskiej. Od południa znajduje się Ogród Sztuk (Záhrada umenia), w którym jeszcze w latach 70. XX działało kąpielisko.

Wieloboczna baszta za kościołem franciszkanów, która odznacza się tym, że jest szersza przy ziemi.

Średniowieczna baszta przy ulicy Kováčskiej jest jedyną zachowaną basztą armatnią z ostatniej fazy budowy fortyfikacji i przykładem obiektu z wcześniejszego okresu budowy. Obecnie służy jako wieża widokowa, a niekiedy jest wykorzystywana podczas wydarzeń kulturalnych.

Mury częściowo zachowały się również przy ulicy Baštovej, w zachodniej części miasta, ale tylko w niewielkim stopniu, ponieważ dobudowano do nich parterowe domy.

Brama św. Floriana to największy obiekt z zachowanych części fortyfikacji miejskich. Służyła jako brama dla pieszych oraz ujście miejskiego kanału do fosy. Obecny wygląd zyskała w wyniku przebudowy, która miała miejsce pod koniec XVIII wieku. W sąsiednim budynku, przebudowanym z muru miejskiego, na początku XIX wieku mieścił się szpital miejski, przytułek dla ubogich oraz przytułek dla umysłowo chorych.

Fundamenty zachodniej bramy średniowiecznych murów miejskich z XV wieku przy ulicy Florianovej. Mowa o znalezisku znajdującym się po obu stronach chodnika pod sklepieniem Bramy św. Floriana. Chodzi o 70-centymetrowy mur. Na ulicy Hlavnej znajduje się kamienna posadzka, która informuje o znalezisku.

Przy ulicy Hlavnej 49 znajduje się trójwymiarowy model historycznego centrum XVIII-wiecznego Preszowa odlany z brązu.

Mury miejskie leżą na Szaryskim Szlaku Zamkowym.

Informácie

Zdieľať:

Mapa

Podujatia v regióne

Gastronómia a víno

piątek, 6 grudnia, 2024

Poetika bistro & coffee & wine, Hlavná, Prešov, Slovensko

Rodina, Tradície

poniedziałek, 9 grudnia, 2024

Martina Benku 7, Sekčov, Prešov, Slovensko

Koncert

czwartek, 19 grudnia, 2024

Stromoradie, Konštantínova, Prešov, Slovensko

Koncert, Dobrodružstvo

piątek, 6 grudnia, 2024

Čierny most - priestor pre filozofiu a kultúru, Masarykova, Prešov, Slovensko

Koncert

wtorek, 10 grudnia, 2024

DAMA umelecká kaviareň, Weberova, Prešov, Slovensko

Šport, Dobrodružstvo

sobota, 7 grudnia, 2024

Cyklo Čajka Prešov, Športová, Prešov, Slovensko

Koncert

środa, 18 grudnia, 2024

Poetika bistro & coffee & wine, Hlavná, Prešov, Slovensko

Rodina, Tradície

piątek, 20 grudnia, 2024 - czwartek, 26 grudnia, 2024

Volgogradská 13, 080 01 Prešov, Slovensko

Koncert

piątek, 20 grudnia, 2024

Slovenské technické múzeum - Národná kultúrna pamiatka Solivar, Námestie osloboditeľov, Solivar, Prešov, Slovensko

Rodina, Koncert

czwartek, 12 grudnia, 2024

Divadlo VIOLA, Tkáčska, Prešov, Slovensko

Rodina, Tradície

środa, 11 grudnia, 2024

Prostějovská 35D, Prešov, Slovensko

História, Prednáška

piątek, 15 listopada, 2024

Hlavná 67, Prešov, Slovensko

Rodina

piątek, 6 grudnia, 2024

Prešov, Slovensko

Rodina

czwartek, 5 grudnia, 2024

Kultúrne zariadenie Šváby, Švábska, Solivar, Prešov, Slovensko

Rodina, Koncert, Tradície

poniedziałek, 25 listopada, 2024 - wtorek, 31 grudnia, 2024

Hlavná, Prešov, Slovensko

Galéria

czwartek, 17 października, 2024 - niedziela, 16 lutego, 2025

Krajská galéria v Prešove, Hlavná, Prešov, Slovensko

Festival

środa, 30 października, 2024 - piątek, 20 grudnia, 2024

Múzeum Solivar - Sklad soli, Námestie osloboditeľov, Prešov-Solivar, Slovensko